واکین فینیکس یا با نام کامل در زمان تولد که واکین رافائل باتم نام داشت، در ۲۸ اکتبر ۱۹۷۴ در شهر سن خوآن در پایتخت پورتوریکو در یک خانواده آمریکایی به‌دنیا آمد. او فرزند سوم از ۵ فرزند این خانواده بود که علاوه‌بر خواهر و برادرانش، یک خواهر ناتنی نیز داشت. در زمان بازگشت به آمریکا، آن‌ها نام خانوادگی خود را به فینیکس تغییر دادند که در واقع نمادی از دوباره متولد شدن یک پرنده افسانه‌ای به‌نام ققنوس است که آن‌ها در نظر داشتند تا زندگی جدیدی را در آمریکا شروع کنند. همین موضوع باعث شد تا ۱۵ سالگی واکین نام خود را به لیف تغییر دهد و دوباره در این سن اسمش را به واکین تغییر داد. فرزندان خانواده در تلاش بودند تا با آواز خواندن و نواختن موسیقی در مسابقات استعداد یابی، کمک مالی به پدر و مادر خود کنند و در نهایت فینیکس به‌همراه و خواهر و برادرش توسط ایریس برتون که در زمینه استعدادیابی کودکان در هالیوود فعال بود، کشف شدند. فینیکس در دهه ۸۰ میلادی به‌همراه برادرش ریور فینیکس و خواهرش رین فینیکس به تلویزیون وارد شد و در آثاری نقش‌های کوتاهی را بازی کرد که یکی از این سریال‌ها، سریال Morningstar/Eveningstar بود. واکین فینیکس، در اسکار ۲۰۲۰، نامزد دریافت جایزه اسکار بهترین بازیگر مرد برای بازی در فیلم جوکر است که به همین دلیل نگاهی به زندگی او خواهیم داشت.

فیلم SpaceCamp اولین فعالیت فینیکس در سینما بود که این فیلم در سال ۱۹۸۶ اکران شد و پس از آن شاهد حضور او در فیلم Russkies و سپس فیلم Parenthood به‌کارگردانی ران هاوارد، بودیم. فیلم To Die For به‌کارگردانی گاس ون سنت، اولین فیلم جدی فینیکس در عرصه بازیگری بود که در این فیلم او با نیکول کیدمن هم‌بازی شد و بازی او توانست نظرات بسیاری را به خود جلب کند و پس از آن شاهد نقش‌آفرینی فینیکس در آثاری چون فیلم Inventing the Abbotts، فیلم U Turn، فیلم Return to Paradise و فیلم ۸mm بودیم. فینیکس در این دوره بیشتر برای بازی در نقش مکمل و شخصیتی که درگیری روحی و روانی و شخصیت تاریکی دارد، شناخته می‌شد و بازی او با ستایش‌های فراوانی مواجه شده بود. بااین حال، بازی در نقش کومودوس در فیلم Gladiator به‌کارگردانی ریدلی اسکات، باعث شهرت و شناخته شدن این بازیگر شد. فینیکس برای بازی در این نقش فینیکس برای بازی در فیلم گلادیتاور موفق شد نامزد دریافت جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد از جوایز بسیار معتبری چون بفتا و گلدن گلوب شود و همچنین برای اولین‌بار او نامزد دریافت جایزه اسکار برای بازی در Gladiator شد، اما در هر سه جوایز او نتوانست این جایزه را دریافت کند. علاوه‌بر Gladiator، فینیکس در سال ۲۰۰۰ با بازی در فیلم The Yards به‌کارگردانی جیمز گری و فیلم Quills به‌کارگردانی فیلیپ کافمن نیز توانست خوش بدرخشد و نظر بسیاری را به خود جلب کند.

در ادامه شاهد همکاری فینیکس با ام. نایت شیامالان در دو فیلم Signs و فیلم The Village بودیم که این دو فیلم به ترتیب در سال ۲۰۰۲ و ۲۰۰۴ روی پرده‌های سینما رفتند. فیلم Hotel Rwanda که به‌کارگردانی تری جرج و فیلم Ladder 49 به‌کارگردانی جی راسل که هر دو فیلم در سال ۲۰۰۴ اکران شدند، از دیگر آثار فینیکس بودند که توانست مورد توجه تماشاگران و منتقدان قرار بگیرد. این در حالی است که در طول این سال‌ها فینیکس دچار مشکل اعتیاد به الکل نیز بوده و در سال ۲۰۰۶ او این موضوع را فاش کرد. فینیکس که در اولین سال‌های قرن ۲۱ام توانسته بود هم در فصل جوایز وارد شود و هم اولین موفقیت‌های تجاری خود را جشن بگیرد، در سال ۲۰۰۵ فینیکس در فیلم Walk the Line به‌کارگردانی جیمز منگولد به ایفای نقش پرداخت. فینیکس در این فیلم نقش جانی کش، خواننده برتر سبک کانتری را بازی کرد و بازی وی و همچنین به تصویر کشیدن ابعاد مختلف شخصیتی جانی کش، با تحسین گسترده منتقدین و تماشاگران مواجه شد و در نهایت او برای بازی در فیلم Walk the Line برای بار دوم نامزد دریافت جایزه اسکار شد که اینبار نیز از رسیدن به این جایزه ناکام ماند. البته او برای اولین‌بار بود که در بخش بهترین بازیگر نقش اول مرد نامزد شده بود و به همین ترتیب در مراسم بفتا نیز توانست نامزد دریافت جایزه شود، اما در جوایز گلدن گلوب داستان برای فینیکس عوض شد و او توانست جایزه گلدن گلوب بهترین بازیگر نقش اول مرد در یک فیلم موزیکال یا کمدی را دریافت کند.

همچنین فینیکس توانست برای اجرای آهنگ و موسیقی در فیلم Walk the Line جایزه گرمی نیز دریافت کند. پس از این موفقیت، فینیکس در سال ۲۰۰۷ در فیلم Reservation Road به‌کارگردانی تری جرج و در سال ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ در فیلم We Own the Night و فیلم Two Lovers، هر دو به کارگردانی جیمز گری به ایفای نقش پرداخت که چندان نتوانست نظر منتقدان و بینندگان را جلب کند و شاهد دوره افول این بازیگر بودیم. دوران افول فینیکس خیلی طولی نکشید و سرانجام در سال ۲۰۱۲ فینیکس با بازی در فیلم The Master به‌کارگردانی پل توماس اندرسن بار دیگر تحسین منتقدان و تماشاگران را جلب کرد و او برای بازی در این فیلم نه تنها نامزد دریافت جایزه بفتا و گلدن گلوب شد، بلکه توانست برای سومین‌بار نامزد دریافت جایزه اسکار نیز شود که برای سومین‌بار از رسیدن به این جایزه ناکام ماند و بسیاری اعتقاد داشتند که فیلم مستر اوج بازی فینیکس تا به آن روز بود و وی بیش از هر بازیگر دیگری سزاوار دریافت جایزه اسکار در مراسم آن سال بود. در کنار بازی در فیلم The Immigrant و همکاری دوباره با جیمز گری، فینیکس در فیلم Her به‌ایفای نقش پرداخت که بسیاری اعتقاد داشتند که او یکی از بهترین نقش‌آفرینی‌ها یا حتی شاید بهترین نقش‌آفرینی‌اش را تا به امروز انجام داده، اما در کمال ناباوری فینیکس برای بازی در فیلم Her حتی نامزد دریافت جایزه اسکار نشد و این موضوع در مورد بفتا نیز صادق بود، اما او در هر حال توانست نامزد دریافت جایزه گلدن گلوب برای بازی در فیلم Her شود.

در ادامه فینیکس بار دیگر با پل توماس اندرسن در فیلم Inherent Vice همکاری کرد که این فیلم در سال ۲۰۱۴ اکران شد و او توانست برای بازی در این فیلم نامزد دریافت جایزه گلدن گلوب شود. پس از آن و در سال ۲۰۱۵، شاهد همکاری فینیکس با وودی آلن در فیلم Irrational Man بودیم که چندان توفیقی برای او نداشت. فینیکس طی این سال‌ها یکی از گزینه‌های اصلی بازی در نقش دکتر استرنج در دنیای سینمایی مارول بود و حتی تا آستانه بازی در این نقش نیز جلو رفت، اما در نهایت این نقش به بندیکت کامبربچ رسید. در سال ۲۰۱۷ فینیکس برای بازی در فیلم You Were Never Really Here به‌کارگردانی لین رمزی، دوباره توانست نظر بسیاری را به خود جلب کند، اما در سال ۲۰۱۸ سال خوبی برای او نبود و فیلم Don’t Worry, He Won’t Get Far on Foot به‌کارگردانی گاس ون سنت و فیلم Magdalene به‌کارگردانی گارث دیویس به آثاری متوسط و ضعیفی در کارنامه فینیکس تبدیل شدند. بااین حال، بازی در فیلم The Sisters Brothers به‌کارگردانی ژاک اودیار کمی کارنامه فینیکس در سال ۲۰۱۸ را بهتر کرد تا حداقل سال کاملا سیاهی برای او نباشد. فینیکس در سال ۲۰۱۶ نیز با رونی مارا، بازیگر سرشناس آمریکایی سرانجام ازدواج کرد که این ازدواج همچنان دوام داشته است.

فینیکس در طول این سال‌ها دو فیلم کوتاه Tired of Being Sorry و Silversun Pickups: Little Lover’s So Polite را در سال ۲۰۰۵ و ۲۰۰۸ را کارگردانی کرده و به‌عنوان تهیه‌کننده نیز در صنعت فعالیت کرده است. سرانجام در سال ۲۰۱۹ شاهد نقش‌آفرینی واکین فینیکس در نقش جوکر در فیلم Joker به‌کارگردانی تاد فیلیپس به‌ایفای نقش پرداخت که بازی و بداهه‌پردازی او در این فیلم توانست تحسین منتقدین و تماشاگران را دوباره به‌دست بیاورد و یکی از بهترین نقش‌آفرینی‌های او را در این فیلم شاهد بودیم. فیلم جوکر برای فینیکس مثل یک بت شکن تا به امروز بوده و او توانسته جواز متعددی از جمله دومین جایزه گلدن گلوب، اولین جایزه بفتا و غیره را به‌همراه داشته باشد. فینیکس برای بازی در فیلم Joker برای چهارمین‌بار نامزد دریافت جایزه اسکار شده که او امیدوار است تا بالاخره این طلسم شکسته شود و در نهایت این جایزه خوش رنگ را دریافت کند که این موضوع با توجه به جوایزی که او دریافت کرده، دور از انتظار نیست. همچینن فیلم Joker پر فروش‌ترین فیلم تاریخ کارنامه بازیگری فینیکس تا به امروز بوده است. فینیکس پس از بازی در فیلم جوکر ممکن است دوباره در دنباله این فیلم حضور پیدا کند، اما فیلم C’mon C’mon قرار است اثر بعدی این بازیگر سرشناس باشد.