اگر به دنبال انیمه‌ای فلسفی، علمی-تخیلی و سایبرپانکی می‌گردید، بدون‌شک انیمه Ghost in the Shell گزینه‌ی مناسبی برای شماست، اما تماشای آن چندان کار آسانی به نظر نمی‌رسد. زمانی‌که صحبت از انیمه Ghost in the Shell می‌شود، اولین پرسشی که پیش می‌آید، این است که برای دیدن آن از کجا باید شروع کنیم؟ این انیمه چندین نسخه‌ی سریالی، سینمایی، OVA و حتی بازی دارد، که هرکدام داستان جداگانه‌ای را بیان می‌کنند. پس با این توصیفات، چگونه می‌توانیم وارد جهان فلسفی آن شویم؟ اصلا چرا این انیمه آنقدر معروف و پرسش‌برانگیز شده‌است؟ اگر به دنبال پاسخی برای این پرسش‌ها می‌گردید، در معرفی انیمه «شبح درون پوسته» که در ژاپن به نام (Kōkaku Kidōtai (Mobile Armored Riot Police شناخته می‌شود، با ما همراه باشید.

اولین و سرراست‌ترین راه برای دنبال‌کردن داستان این انیمه، به طور قطع خواندن مانگای آن است. شیرو ماسامونه (Shirow Masamune) خالق مانگاهای «دانه سیب» (Appleseed) و «قلمرو» (Dominion) که برنده‌ی جوایز بسیاری شده، در سال ۱۹۸۹ با داستانی به نام Ghost in the Shell دوباره به کانون توجه بازمی‌گردد. اثر جدید او یک مانگای تماماً سایبرپانکی بود که در سال ۱۹۹۵ الهام‌بخش انیمه‌ی تحسین‌برانگیز سینمایی با همین‌نام قرارگرفت. داستان این مانگا در قرن ۲۱ اتفاق می‌افتد، زمانی‌که با تکیه‌ی بیشتر انسان‌ها بر ابزارآلات مکانیکی و ربات‌ها، مرز بین انسان و ربات آن‌قدر کمرنگ می‌شود که تفکیک این دو از یکدیگر تقریبا غیرممکن به‌نظر می‌رسد. در چنین شرایطی، سرگرد موتوکو کوساناگی (Motoko Kusanagi) که نمونه‌ی مصنوعی و بسیار هوشمندی از یک انسان واقعی است، وظیفه دارد که باهوش‌ترین و خطرناک‌ترین تروریست‌ها و جنایتکاران سایبری را ردیابی کند. افرادی که به‌عنوان «هکرهای روح» توانایی آن را دارند که از انسان-ماشین‌ها سوءاستفاده و با برنامه‌ریزی مجددشان آن‌ها را به آلت‌دست‌هایی برای تحقق اهداف جنایی سایبری‌شان تبدیل کنند. وقتی سرگرد کوساناگی فضای مجازی یکی از چنین هکرهای بامهارتی به نام «خیمه‌شب‌باز» را ردیابی می‌کند، پیگیری‌هایش او را وارد جهانی فراتر از اطلاعات و فناوری می‌کند، که مفهوم آگاهی و روح بشر را زیرسوال می‌برد. داستان این مانگا در سه جلد روایت می‌شود که به ترتیب زیر منتشر شده است:

• (Ghost in the Shell (1989
• (Ghost in the Shell 2: Man-Machine Interface (1997
• (Ghost in the Shell 1.5: Human-Error Processor (2003

جلد سوم این مانگا درواقع شرح وقایعی است که بین جلد ۱ و ۲ رخ می‌دهد. اما اگر از افرادی هستید که خواندن مانگا چندان چنگی به دلتان نمی‌زند، نگران نباشید! در ادامه با دستورالعمل پیشنهادی ما می‌توانید تقریبا تمام نسخه‌های این انیمه را دنبال کنید، بدون آنکه خط‌داستانی آن از دستتان خارج شود.

۱. انیمه سینمایی Ghost in the Shell

انیمه سینمایی Ghost in the Shell

چرا باید انیمه Ghost in the Shell را ببینیم؟

از میان نسخه‌های مختلف این انیمه، پیشنهاد ما به شما این است که ورود به دنیای آن را از انیمه‌های سینمایی‌ آن شروع کنید. اولین انیمه سینمایی Ghost in the Shell به کارگردانی مامورو اوشی (Mamoru Oshii) در سال ۱۹۹۵ توسط شرکت Production I.G منتشر شده است. این انیمه داستان جلد اول مانگای آن را بیان می‌کند که به عنوان بهترین انیمه سینمایی تمام زمان‌ها شهرت یافته. منتقدان این انیمه سینمایی را به دلیل سبک روایی و بصری خاص و ترکیب ماهرانه‌ی انیمیشن دستی و کامپیوتری‌اش مورد ستایش قرار‌داده‌اند. هم‌چنین، این انیمه سینمایی الهام‌بخش فیلم‌سازانی مانند واچوفسکی‌ها (Wachowskis)، خالقان سری فیلم‌های Matrix و جیمز کامرون خالق فیلم آواتار شده است. این انیمه به مباحث فلسفی بسیاری اشاره می‌کند، که نحوه‌ی ارتباط انسان‌ها با رایانه‌ها را هدف قرار می‌دهند. آن هم‌چنین وارد مباحث متافیزیک (ماوراءالطبیعه) هم می‌شود و سوالات چالش‌برانگیزی را درباره‌ی ماهیت وجود مطرح می‌کند: «به راستی چه‌چیزی انسان‌ها را از ربات‌ها متمایز می‌سازد؟». در این انیمه سینمایی ژاپنی که به تصویر کشیده‌شده است از هنگ‌کنگ مدل‌سازی شده، که امتیازی برای مخاطبان هنگ‌کنگی این انیمه محسوب می‌شد و همین بستر قدیمی در مقابل داستان علمی-تخیلی و مدرن آن، فضایی وسوسه‌انگیز را به وجود آورده. یکی دیگر از نقاط قوت این انیمه موسیقی اوپنینگ سنتی آن به نام «Making of a Cyborg» است، که کنجی کاوایی (Kenji Kawai) آهنگ‌سازی آن را برعهده داشته. در سال ۲۰۰۸ از روی این انیمه، نمونه‌ی جدیدتری به نام Ghost in the Shell 2.0 ساخته شده، که توسط خود مامورو اوشی کارگردانی شده است. تنها تفاوت این نسخه با نسخه‌ی اولیه آن، در پالت رنگی متفاوت و استفاده از تکنیک انیمیشن سه‌بعدی در برخی صحنه‌های آن است.

۲. انیمه سینمایی Ghost in the Shell 2: Innocence

انیمه سینمایی Ghost in the Shell 2: Innocence

چرا باید انیمه Ghost in the Shell را ببینیم؟

سینمایی دوم این انیمه که دنباله‌ی داستان سینمایی قبل را شرح می‌دهد، نسبت به منبع خود یعنی مانگایش افت کیفی پیدا می‌کند. اما با این حال، در زمان خود برنده‌ی بهترین سینمایی علمی-تخیلی در Nihon SF Taisho Awards شد و به دور رقابت‌های جشنواره فیلم کن ۲۰۰۴ راه یافت. در این سینمایی بعد از خارج شدن سرگرد موتوکو کوساناگی از بخش ۹ امنیت ملی، ما همراه با شخصیت باتو (Batou) و همکارش توگوسا (Togusa)، کسی که هیچ‌یک از اعضای بدنش جایگزین نمونه‌های مکانیکی نشده است، به جستجوی پاسخ سوالات به‌جامانده از انیمه سینمایی قبل می‌پردازیم.

۳. انیمه Ghost in the Shell: Stand Alone Complex

بعد از دو انیمه سینمایی اصلی، حالا به سراغ اولین سری انیمه تلویزیونی آن می‌رویم، که در سال ۲۰۰۲ به کارگردانی کنجی کامیاما (Kenji Kamiyama) و توسط شرکت Production I.G تولید شده است. این انیمه با داستانی مجزا از سینمایی‌های پیشین، بیشتر بر روی جنایتکاران سایبری و هکرها تمرکز دارد. این انیمه سینمایی در ۲۶ قسمت ماجراهای سرگرد کوساناگی و بخش ۹ گروهش را نمایش می‌دهد که باید هکری به نام «مرد خندان» را ردیابی کرده و طی عملیات بسیار خطرناکی دولت ژاپن را که متهم به گسترش فساد شده است، نجات دهند؛ اتهامی که دولت ژاپن را مقصر اصلی سرکوب اطلاعات مبنی بر ارائه‌ی درمانی ارزان برای بیماری سایبری شایع بین مردم نشان می‌دهد. این سری انیمه با استقبال منتقدین روبه‌رو شد و در سال ۲۰۰۵ از آن یک قسمت OVA از خلاصه‌ی ماجراهای آن، تحت عنوان Stand Alone Complex – The Laughing Man انتشار یافت.

۴. انیمه Ghost in the Shell: Stand Alone Complex 2nd GIG

سری دوم Stand Alone Complex دو سال پس از سری اولش ساخته شده است و به بررسی پیامدهای رویدادهای جهانی‌ای می‌پردازد که پس از جنگ‌های جهانی سوم و چهارم پابرجا مانده. در این زمان میلیون‌ها پناهنده‌ی آسیایی به عنوان نیروی کار ارزان در ژاپن و جزیره دجیما مشغول‌به‌کار شده‌اند و این موضوع باعث شده است که بخش ۹ امنیت ملی با موج جدیدی از تروریست‌ها روبه‌رو شود. در این سری انیمه، سرگرد کوساناگی به لایه‌های عمیق‌تری از دوران کودکی‌اش پی می‌برد و با پاسخ سوال‌هایی مواجه می‌شود که دسیسه‌های وسیع‌تری را آشکار می‌کنند. براساس این سری نیز قسمت OVA دیگری تحت عنوان Stand Alone Complex Individual Eleven در سال ۲۰۰۶ ساخته شده است.

 ۵. انیمه سینمایی Ghost in the Shell: Solid State Society

آخرین سری Stand Alone Complex به صورت یک انیمه سینمایی در سال ۲۰۰۶ ساخته شده است که در آن بخش ۹ امنیت ملی، این بار نه به رهبری سرگرد کوساناگی، بلکه به رهبری توگوسا به گروهی بزرگ‌تر توسعه پیدا کرده و با سری پیچیده‌تری از جرم و جنایات سروکار پیدا می‌کند. این‌بار از کودکان به عنوان حامل ویروس‌های سایبری استفاده می‌شود و درنهایت، تحقیقات نشان می‌دهد که پشت همه‌ی جنایت‌ها اسم مستعار هکر معروفی به نام «خیمه‌شب‌باز» نهفته است.

 ۶. انیمه Ghost in the Shell: SAC_2045

این انیمیشن ژاپنی-آمریکایی قرار است در ادامه‌ی سری Stand Alone Complex، در دو فصل ۱۲ قسمتی از سرویس آمریکایی Netflix انتشار یابد، که فصل اول آن درحال‌پخش است و به دلیل شیوع ویروس Covid-19 انتشار دوبله‌ی انگلیسی قسمت‌هایی از آن به تعویق افتاده. این‌بار دو کارگردان، یعنی کنجی کامیاما و شینجی آراماکی (Shinji Aramaki) با همکاری یکدیگر، کارگردانی این سری جدید را برعهده گرفته‌اند. داستان فصل اول این انیمه در سال ۲۰۴۵ و پس از یک بحران اقتصادی جهانی اتفاق می‌افتد. درزمانی‌که جهان طی تحولات سریع هوش‌ مصنوعی وادار به ورود به وضعیت «جنگ پایدار» شده است و این پیشرفت هوش مصنوعی، تهدیدی برای بشر به حساب می‌آید. سرگرد کوساناگی، باتو و دیگر اعضای بخش ۹ امنیت ملی که هم‌اکنون به عنوان مزدورانی به نام «روح» (Ghost) در آمریکای جنوبی سرگردان هستند، از هوش سایبری و تجربه‌های رزمی‌شان برای درآمدزایی استفاده می‌کنند. اما با ظهور «پسا-انسان‌ها» که دارای هوش و قدرت بالاتری نسبت به انسان‌های دیگر هستند، کار پیچیده‌تر می‌شود و بار دیگر اعضای بخش ۹ باید با این معضل جدید به مقابله بپردازند. ویژگی بارز این انیمیشن تکنیک انیمیشن خاص و تماما سه‌بعدی آن است، که تصویرساز مشهور ایلیا کوفشینوف (Ilya Kuvshinov) قسمت طراحی شخصیت آن را برعهده داشته.

۷. انیمه Ghost in the Shell: ARISE

در سال ۲۰۱۳، گروهی از کارگردانان با مدیریت کازوچیکا کیسه (Kazuchika Kise) نسحه‌ی جدیدی از این انیمه را در قالب ۵ قسمت OVA منتشر ساخته‌ و در سال ۲۰۱۵ نیز در قالب یک سریال ۱۰ قسمتی تولید کرده‌اند، که ۸ قسمت ابتدایی آن ویرایش جدیدی از ۴ فیلم قبلی و دو قسمت جدید می‌باشد. این انیمه که طراحی شخصیت‌ متفاوتی دارد، ورژن جوان‌تری از سرگرد کوساناگی را قبل از ورود به بخش ۹ امنیت ملی به نمایش می‌گذارد؛ دورانی که کوساناگی شروع به پرداخت بدهی خود به سازمان ۵۰۱ می‌کند. سازمان ۵۰۱ سازمانی است که حق قانونی استفاده از بدن تماما سایبری او را برای انجام ماموریت‌های جاسوسی خطرناک دارد. در همان‌سال به کارگردانی کازویا نومورا (Kazuya Nomura) یک انیمه سینمایی دیگر از این سری پخش شده است، که ادامه‌ی ۲ قسمت نهایی سریال و پایانی برای آن محسوب می‌شود. بنابراین سری Arise شامل قسمت‌های زیر است:

• Border:1 Ghost Pain 2013
• Border:2 Ghost Whispers
• Border:3 Ghost Tears 2014
• Border:4 Ghost Stands Alone
• Arise – Alternative Architecture 2015
• Ghost in the Shell: The New Movie

۸. فیلم لایواکشن Ghost in the Shell

پس از آن در سال ۲۰۱۷ فیلم لایواکشنی براساس اولین انیمه سینمایی شبح درون پوسته به کارگردانی روپرت سندرز (Rupert Sanders) و با بازی معروف اسکارلت جوهانسون (Scarlett Johansson) در نقش سرگرد کوساناگی، ساخته و پخش شده‌است. فیلمنامه‌ی این فیلم با انتقاداتی مواجه شد، اما تصاویر آن و بازی فوق‌العاده اسکارلت جوهانسون در نقش سرگرد تحسین مخاطبان را به دنبال داشت. علاوه‌بر این لایواکشن، کارگردانان آمریکایی بسیاری از بخش‌های مختلف اولین انیمه سینمایی Ghost in the Shell الهام گرفته‌اند، که نمونه‌های آن شامل فیلم آواتار ساخته‌ی جیمز کامرون، هوش مصنوعی ای.آی (A.I. Artificial Intelligence) ساخته‌ی استیون اسپیلبرگ و فیلم بدل‌ها (Surrogates) به کارگردانی جاناتان موستو (Jonathan Mostow) است.

۹. بازی

براساس این انیمه ۴ بازی ساخته شده است، که شامل بازی‌هایی در سبک‌های شوتر اول‌شخص و سوم‌شخص هستند. از میان این ۴ بازی، اولین و آخرین آن‌ها دارای رتبه‌ی بالاتری هستند و دو بازی دیگر از استقبال زیادی برخوردار نشده‌اند. اولین سری این بازی در سال ۱۹۹۷ با نام Ghost in the Shell در ژاپن و توسط شرکت Sony Computer Entertainment و برای PS1 ساخته شده است. داستان و تصاویر این بازی توسط خود شیرو ماسامونه، خالق مانگای آن، ساخته‌شده. شما در این بازی می‌توانید علاوه بر سرگرد، تانک رباتی به نام Fuchikoma را نیز کنترل کنید که در سریال‌های این انیمه به تصویر کشیده شده است. شما هم‌چنین می‌توانید وارد ماجراجویی‌های سریع، با مراحلی متنوع شوید و از آن‌ها لذت ببرید.

اما آخرین سری بازی‌های این انیمه به نام Stand Alone Complex – First Assault، به صورت بازی آنلاین و چندنفره برای PC طراحی شده است، که به صورت گروهی وارد ماموریت‌های متنوع آن می‌شوید. سبک آن شوتر اول‌شخص بوده و گرافیک بسیار بالایی دارد. این بازی دارای تیراندازی‌های سریع است و صداپیشگی بازیگرانش هم از اصالت قابل‌قبولی بهره‌مند شده، که رضایت طرفداران این انیمه را به خود جلب کرده.

• بازی Ghost in the Shell، برای پلی استیشن ۱ (۱۹۹۷)
• بازی Ghost in the Shell: Stand Alone Complex، برای پلی استیشن ۲ (۲۰۰۴)
• بازی Ghost in the Shell: Stand Alone Complex، برای پلی استیشن ۲ (۲۰۰۵)
• بازی Ghost in the Shell: Stand Alone Complex – First Assault Online، برای پی سی (۲۰۱۶)

همان‌طور که می‌بینیم، انیمه شبح درون پوسته جهان بسیار گسترده‌ای دارد. این انیمه الهام‌بخش هنرمندان بزرگ بسیاری در سرتاسر جهان بوده است و از همان قرن ۲۰ که اولین سری آن پخش شده، مفاهیم و نظریاتی را مورد بحث قرار داده که بسیار جلوتر از زمانه‌ی خودش بوده. هم‌چنین، این انیمه با پیشرفت روزبه‌روز تکنولوژی و ماشینی شدن زندگی ما انسان‌ها، هشدارهایی برای ما دارد که در سال‌هایی نه‌چندان‌دور با آن‌ها روبه‌رو خواهیم شد و آن زمان است که باید با عواقب آن‌ها دست‌و‌پنجه نرم کنیم. تشنگی انسان به خلق ربات‌هایی کامل‌تر توقف‌ناپذیر است؛ همانطور که هم‌اکنون در سراسر دنیا ربات‌هایی ساخته شده‌اند که به زودی ما را با این پرسش به چالش می‌کشند: «به راستی چه چیزی ما انسان‌ها را از ربات‌ها متمایز می‌سازد؟»

درباره‌ی این انیمه چه فکر می‌کنید؟ به نظرتان هم‌زیستی با ربات‌ها در آینده، بر زندگی ما انسان‌ها چه اثری می‌گذارد؟ نظرتان را با ما درمیان بگذارید.