گوگل بی گوگل؛ قطعی اینترنت روی سئو وبگاه‌های اینترنتی چه تاثیری گذاشت؟
اینترنت در سراسر کشور کم کم به حالت عادی بازمی‌گردد اما آثار قطعی گسترده آن برای کسب‌وکارها و سایتها تا مدتها باقی می ماند. جدا از مشکلاتی که برای توسعه‌دهندگان پیش آمده است و افزایش ریسک سرمایه‌گذاری در کسب‌وکارهای اینترنتی باید به موضوع مهم دیگری نیز بپردازیم که مستقیما به رتبه و محتوای سایتها مرتبط است.
سایتهایی که در نبرد کسب رتبه در نتایج گوگل و آمدن به صفحه یک جستجوهای کاربران بودند (فعالیتی که به آن سئو یا SEO می گویند)، در روزهای قطعی اینترنت و در نبود گوگل از دور خارج شدند و حالا با وصل شدن اینترنت باید رقابت را از سر بگیرند. اما سئو، مسائل پیچیده و به روزی را در برمی‌گیرد که این بار در دسترس نبودن سایتها مسئله جدی آن بود. به عبارت دیگر گوگل نتوانست محتوای سایتها را بخواند و بدین ترتیب اعتبار سایتها در نزد گوگل تهدید شد.
زمانی برای سقوط سایتها
در روزهای قطعی اینترنت، ایندکس یا همان خوانده شدن سایتها توسط گوگل با چالشی جدی مواجه شد. سایتهایی که داخل و یا خارج کشور هاست شده بودند، با وجود انبوه کاربران داخلی عملا از گوگل هیچ ورودی نداشتند چرا که این موتور جستجو در دسترس نبود. ورودی‌های گوگل از سوی کاربران اندک متصل به اینترنت در داخل مرزهای ایران و یا ایرانی‌‌های خارج از کشور صورت می‌گرفت که سهم بسیار ناچیزی بود.
در واقع با نبود گوگل کسب‌وکارها بخش زیادی از ورودی خود را از دست دادند و از ارائه سرویس‌هایی که با کمک خدمات گوگل به مشتریان خود ارائه می‌کردند باز ماندند. در این مدت کاربران ایرانی در گوگل جستجو نمی کردند که بدین معناست آن امتیازها و ملاحظاتی که گوگل با توجه به رفتار کاربران در رتبه بندی سایتها لحاظ می کند، در اختیار گوگل نبود. بدین ترتیب سایتهایی که متکی به سیگنال‌های لحظه‌ای و زوداثر بودند در این روزها افت رتبه زیادی را تجربه کردند اما موضوع افت رتبه برای سایتهایی که ساختار و لینک‌های قوی دارند، جدی نبود؛ گرچه در هر صورت همه سایتها به نوعی نوسان رتبه غیرطبیعی را برای مدتی خواهند دید.
در پی هجوم کاربران به سایتهای داخلی در دسترس، ترافیک سرورهای داخلی افزایش یافت که به کندی سایتها منجر شد؛ امری که «مهدی رودکی» مدیرعامل شرکتی سئو کار در گفتگو با ما آن را تایید می‌کند و تاکید دارد که موضوع کند شدن سایتها بر رتبه آنها اثر خواهد گذاشت: «سرعت لود شدن سایتها یک پارامتر بسیار مهم در الگوریتم گوگل است.»
یک ترافیک خیلی سنگین
به گفته رودکی ترافیک سنگین اینترنت داخلی باعث شد که بسیاری از سایتها کند عمل کنند چرا که توان زیرساختی کشور در این رابطه چندان بالا نیست. او در همین رابطه توضیح می‌دهد:
«در دیتاسنترهای داخلی تقریبا سرعتی بیشتر از صد مگابیت بر ثانیه به سرورها داده نمی‌شود در حالی که ارائه پورت یک ترابایتی در دنیا مرسوم است. طبعا پهنای باند کنترل شده به به کندی سایت یا سایتهای روی آن سرور منجر می شود و مدیر سایت با علم به این کندی باید تصمیم بگیرد.»
انتخابی که رودکی از آن سخن می گوید یک دوراهی سخت این روزهای کسب‌وکارهای اینترنتی داخل کشور است. تصمیم برای رسیدن به پاسخ این پرسش که با توجه به اتفاقات اخیر، میزبانی سایت خود را به داخل کشور انتقال دهیم یا نه؟ رودکی برای این سوال جواب کاربردی دارد:
«تصمیم برای این مساله به نوع کسب و کار و محتوای سایت مرتبط است. فروشگاه‌های اینترنتی کوچک و بزرگ که مستقیما با مشتری درگیر هستند و ارائه دهندگان خدمات و همچنین سایتهای خبری باید گزینه داخل کشور را انتخاب کنند ولو اینکه سایت یا خدماتشان کند شود. آنها نباید برای لحظه‌ای مشتری را از دست بدهند و هر طور شده خدمات خود را باید به مشتریان عرضه کنند. اما سایتهای تجاری و بین‌المللی که بیشتر با مشتریان خارجی سر و کار دارند، باید سایتهای خود را در همان خارج باقی بگذارند و تنها بخش Mail Service را در داخل کشور میزبانی کنند تا بتوانند با مشتریان خود مکاتبه داشته باشند.»
هرچند در انتقال سایت به سرورهای داخل کشور هم اتفاقاتی رخ می‌دهد که به گفته رودکی برخی از آنها به بخش هزینه‌ها مربوط می‌شود و بخشی نیز به نوعی رانت برمی‌گردد: «شرکت‌های کوچکتر و خصوصی‌تر ارائه سرور در زمینه ارائه سرویس به مشتریان خود به مشکلاتی خوردند در حالی که دیتاسنترهای با حمایت نهادهای خاص از همان ابتدا فعال بودند.»
می‌توان شش نوع ورودی ترافیک برای سایتها در نظر گرفت: پیامک، ایمیل، ورودی از موتورهای جستجو، ترافیک ریفرال، سوشال (از طریق شبکه‌های اجتماعی) و ترافیک مستقیم. به گفته رودکی با اتفاقی که برای اینترنت در این چند روز اخیر رخ داد، راه همه این نوع ورودی‌ها تقریبا بسته شده بود: «شاهد ارسال پیامک یا همان SMS از سوی کسب‌وکارها مبنی برای دادن آدرس سایتشان بودیم. این پیامک‌ها از نظر روانی در این شرایط حس خوبی را در مشتری ایجاد نمی‌کند. مردم تصور می‌کنند که سایتها مشغول ماهی گرفتن از آب گل آلود هستند. باید تاکید کنم که به جز ترافیک دایرکت مشروط و ریفرال مشروط، ترافیک دیگری برای سایتها در روزهای اخیر وجود ندارد. مشروط از این نظر که اگر سایت در داخل کشور باشد و کاربر آدرسش را بداند یا اگر کاربر به سایتی داخلی برود و از آنجا به سایت دیگری در داخل کشور ارجاع داده شود.»
در تایید صحبتهای آقای رودکی اشاره می شود که دیجیاتو نیز در این پروسه نقش ایفا کرد و لیستی از سایتهای کاربردی هاست شده در داخل کشور را در اختیار مخاطبان خود قرار داده که خوشبختانه با استقبال همراه شد و دیجیاتو ریفرالی مهمی شد برای سایتهای معرفی شده از جمله پارسی جو که از کار افتاد.
مساله‌ای به نام دامین برندینگ
به گفته رودکی حدود بیست درصد ورودی سایتها از مساله برند سرچ (Brand Search) حاصل می‌شود که در روزهای قطعی اینترنت به دلیل قطعی گوگل ناممکن بود: «تقریبا همه ما سایتهایی که می‌خواهیم به آنها سر بزنیم را با یک جستجو ساده در گوگل به دست می‌آوریم و آدرس دقیق دامین آنها را حفظ نیستیم.» حفظ نبودن دامین سایتها یک مساله جدید را در مارکتینگ ایران باز می‌کند که به باور رودکی تبدیل به یک هدف مهم و یا حتی کسب‌وکار مهم در آینده نه چندان دور خواهد شد:
«آدرس سایت اکثر بانک‌ها به سختی در یاد می ماند، ثلا مخففی ناآشناست، عدد دارد و انگلیسی آن به صورتهای مختلفی قابل نوشتن است. در این مدت سایتهایی که دامین‌شان بین مردم شناخته شده بود و یا دامین راحتی برای حفظ کردن داشتند برد کردند. باور دارم از این به بعد در بین کسب‌وکارهای ایرانی توجه به دامین مهم می‌شود و تمامی کسب‌وکارها و شرکت‌های تجاری بزرگ و کوچک روی این مساله کار می‌کنند تا آدرس خود را در حافظه مخاطب جای دهند.»
رودکی پا را فراتر می‌گذارد و به یک دایرکتوری فکر می‌کند: «یک دایرکتوری که بعید نیست در قالب سرویس‌ها و پلتفرم‌های مختلف ساخته شود تا آدرس پستی، آدرس اینترنتی و دیگر موارد مهم سایتها را در خود جای دهد و در زمان‌های بحران آن را به مشتریان ارائه دهد.»
آزمون سخت همگانی الکسا
مدیرعامل ایران سئو به ماجرای سقوط الکسای سایتها نیز اشاره می‌کند و باور دارد که در شرایط فعلی، تکیه به آمار الکسا چندان موجه نیست اما هرچه که هست شامل همه سایتها بوده:
«همه سایتهای ایرانی افت رتبه الکسا را تجربه کردند و اینگونه نیست که بگوییم یک سایت بیشتر از دیگران ضرر کرده است؛ همچنین باید یادمان باشد آمار الکسا در این روزها نمی‌تواند آمار چندان صحیحی باشد. کاربران داخلی و سرورهای خارجی نبودند و جستجویی وجود نداشت. توجه داشته باشید ابزار کارآمدتری دیگری وجود دارند و رتبه الکسا صرفا یک تخمین ساده است.»
به گفته رودکی سایتها می‌توانند با اتخاذ تصمیم مناسب با توجه به شرایط جدید دوباره به جایگاه قبلی خود برگردند.
آینده برای کیست؟
رودکی برای آینده کسب‌وکارهای ایرانی نگران است اما باور دارد که با اتخاذ تصمیمات درست می‌توان در هر شرایط کار خود را ادامه داد؛ حتی اگر مشکلات سر راه باشند: «کسب‌وکارها روی دومین برندینگ خود فعالیت کنند و سرورهای خود را اگر لازم است به داخل کشور انتقال دهند.»
نبود یک موتور جستجوی داخلی و با کارکرد مناسب مانند گوگل قطعا ضربه سختی برای کسب‌وکارهای ایرانی است اما توقف کامل فعالیت‌ها در عصری که گوی رقابت به سرعت دزدیده می‌شود، نیز نمی‌تواند گزاره صحیحی باشد. در واقع می‌توان گفت آینده از آن کسی است که فعالیت خود را درست ادامه دهد و بدون موج سواری و گرفتن القابی چون کاسب تحریم و فیلترینگ و… بتواند خدمات کسب‌وکار خود را تا حد ممکن مانند قبل به مشتریان خود عرضه کند.
