مدتی است که بسیاری از کاربران به دلایل متعددی ترجیح می‌دهند که به جای خرید یک پی‌سی قدرتمند و لوازم جانبی مخصوصش، یک لپ‌تاپ را برای اجرای بازی‌های پی‌سی انتخاب کنند و از مزیت‌های کم حجم بودن و سهولت جابجاییِ دستگاه گیمینگ خود در کنار اجرای مناسب نرم افزارهای اداری و حرفه‌ای برخوردار شوند. لپ‌تاپی که ممکن است همان توانایی و راندمانِ مشابه‌ی یک پی‌سی را نداشته باشد، اما دست کم در برآورده کردن نیازهای آنها با تنظیمات و فریم پایین‌تر و ایجاد نوعی توازن بین خواسته‌های کاربر و بودجه‌ی مورد نظر توانا باشد.

با این شرایط ضرورتِ آگاهی بخشیدن به کاربران و خریداران ایرانی قبل از انتخاب و خرید محصولات جدید اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، به علاوه‌ی این که مثل همیشه برخی شرایط خاصِ بازار ایران، لزوم دانستن و دقت در برخی مواردِ خاص را که در مناطق جغرافیایی دیگر آنچنان مطرح نیست پر رنگ می‌کند. در این جا نظرِ کاربران زومجی را به برخی نکات مغفول اما مهم و کلیدی در هنگام انتخاب و خرید لپ تاپ مخصوص بازی جلب می‌کنیم. اینها مواردی است که عموما در مورد دستگاه‌های آماده و ساخته‌شده‌ی یکپارچه مانند لپ‌تاپ موضوعیت پیدا می‌کند و در مورد پی‌سی‌های رومیزی یا قطعاتِ آن همیشه صادق نیست.

۱- مراقبِ لپ‌تاپ‌های استوک با حافظه‌ی افزایش یافته و SSD اضافه‌شده باشید. اینها عموما دستگاه‌های ظاهرا سالمی به نظر می‌رسند، اما در واقع محصولاتی مربوط به چندین نسل قبل در سال‌های گذشته هستند که از رده‌ی کاری شرکت‌ها خارج شده‌اند. این دستگاه‌ها توسطِ برخی فعالان که در زمینه‌ی تجهیزاتِ استوک آشنایی دارند انتخاب و به صورت عمده و با قیمتِ بسیار نازل خریداری می‌شوند و پس از جداسازای قطعاتِ معیوب از آنها، دستگاه‌های سالمی از دلِ این تجهیزات بازیابی می‌کنند که مشخصات و راندمانِ همان سیستم‌های از رده خارج شده را در زمانِ عرضه‌ی ابتدایی محصول دارد.

مرحله‌ی بعدی خرید لپ تاپ گیمینگ این است که همین محصولات را برای فروشِ بهتر و جلبِ رضایتِ خریدارانِ کم درآمد به قابلیت‌های مدرن مجهز کنند. مثلا روی دستگاهی که حافظه‌ی ۴ گیگابایتی دارد (میزانی که شاید در زمانِ عرضه‌اش کافی و استاندارد هم بوده) یک ماجول حافظه‌ی اضافی نصب می‌کنند و به جای هارددیسکِ مکانیکیِ کم‌ظرفیت و کندِ آن نیز که احتمالا بسیار هم فرسوده شده، یک SSD جدید نصب می‌کنند (ذخیره‌سازی که در زمانِ طراحی و تولیدِ خودِ این محصول وجودِ خارجی نداشته یا اصلا مرسوم نبوده است) تا به این ترتیب عملکردِ کلیِ دستگاه با صرفِ هزینه‌ای نسبتا پایین به طرزِ قابلِ ملاحظه‌ای بهبود پیدا کند. این کار دقیقا مثلِ ارتقای قطعاتِ پی‌سی‌های قدیمی است، با این تفاوت که بر روی سخت‌افزارِ محدودِ لپ‌تاپ انجام می‌شود که شاسی و بردِ اصلی‌ آن ارزش و اصولا قابلیتِ ارتقا ندارند.

اما تشخیصِ این مدل‌ها از محصولاتِ جدید و مدرن هم آنچنان کارِ سختی نیست. با کمی بررسیِ مشخصاتِ فنی، پیدا کردنِ مدلِ اصلیِ حک شده در جلو یا زیرِ دستگاه و جستجوی آن در گوگل می‌توان به ماهیتِ واقعیِ دستگاه، سالِ عرضه‌ی محصول و مشخصاتِ دستگاهِ اصلی پی برد و در موردِ خرید یا امتناع از خریداریِ محصول تصمیم‌گیری کرد. ولی فراموش نکنید که تراشه‌ی گرافیکی محصولاتِ استوک به علتِ راندمانِ پایین در بازی‌های جدید کارایی نخواهد داشت و عموما یا پشتیبانیِ درایوریِ سازنده برای آنها قطع شده و یا اصلا در نسخه‌های جدیدِ ویندوز ۱۰ پیشتیبانیِ رسمی نمی‌شوند و فقط برای نمایشِ فیلم و برنامه‌های کاربردی کفایت می‌کنند.

۲- بسیاری از لپ‌تاپ‌های دیگری هم که به صورت متناوب به بازار داخلی وارد می‌شوند از انواع Refurbished هستند. این دستگاه‌‌ها همگی به دلایلی نظیر خرابی یکی از قطعات قبلا به سازنده مرجوع شده‌اند و سازنده هم پس از تعمیر و تایید مجدد کارکرد آن در بخش کیفی، آنها را با قیمت بسیار کمتری به خریداران می‌فروشد. این نوع از خروجی‌های خطِ تولید عموما روی بسته‌بندی و خود دستگاه برچسب‌هایی دارند که آنها را از محصولات تازه متمایز می‌کند و به خریدار نهایی در مورد دستِ دوم بودن خود هشدار می‌دهد.

متاسفانه بسیاری از فروشندگانِ جزء از این تفاوت‌ها آگاه نیستند و دیده شده که حتی قطعاتی با برچسب “بازسازی شده” را در ویترین فروشگاه خود قرار می‌دهند. برخی از سودجویان هم به خاطر فروش بهتر سعی می‌کنند که به نحوی آثار و نوشته‌های مربوط به مرمتی بودن قطعات را از بین ببرند و آن را به جای محصول نو به خریداران عرضه کنند (در مورد قطعات پی‌سی این حالت بیشتر در مورد هارددیسک‌ها مصداق دارد). به نظر نمی‌رسد که نظارت خاصی برای تفکیک این محصولات از مدل‌های جدید و اطلاع‌رسانی به کاربران و خریداران در این زمینه وجود داشته باشد. اکیدا توصیه می‌شود که همیشه به این‌گونه محصولات حساس باشید و از خرید آنها دوری کنید.

۳- بسته‌بندیِ بسیاری از دستگا‌ه‌ها در داخل کشور یا در نمایندگی‌ها یا فروشگاه‌ها باز شده و محتویات آنها تغییر می‌کند. مثلا برخی لوازم اضافی همراهِ محصول، لوازم جانبی و آداپتورهای برق، ماوس، کیف و مواردی از این دست ممکن است برداشته شوند و به صورت مجزا به‌فروش روند یا اینکه برای استفاده با دستگاه دیگری که این لوازم را ندارد و شبیه کردنِ آن به محصول جدید و باز نشده استفاده شود. معمولا خود دستگاه را نمی‌توان با جعبه و بسته‌بندی محصولِ دیگری به فروش رساند، چون شماره سریال لپ‌تاپ و برچسب‌های روی جعبه و کارت گارانتی باید مطابقت داشته باشند و معمولا مشتری‌ها در این مورد آگاهی دارند. در غیر اینصورت پس از خرید و در هنگام نیاز به خدمات یا استفاده از گارانتی، مشکلات زیادی ایجاد خواهد شد و نمایندگی مسئولیت آن را نخواهد پذیرفت. ارائه‌ی اِشانتیون و هدایایی نظیر آنتی‌ویروس رایگان (که عموما هم از انواع تقلبی و کپی شده و بدون لایسنس معتبر هستند) هم نباید تمرکز شما را از بررسی کامل بودنِ لوازم موجود در بسته‌بندی دور کند. هدایای اضافی را باید به کل در خرید و انتخابِ خود نادیده بگیرید.

۴- برخی لپ‌تاپ‌ها با مشخصاتی کاملا متفاوت از مدل‌های جهانی در بازار عرضه می‌شوند که این مورد می‌تواند هم روی قیمت لپ تاپ و هم راندمان و کارکرد دستگاه تاثیر بسزایی داشته باشد. این تفاوت معمولا با شماره یا پسوندی در انتهای مدلِ اصلی دستگاه قابل تشخیص و بررسی است. مثلا ممکن است لپ‌تاپ فاقد سیستم عامل باشد یا در بخشی از آن قطعه‌ای اختیاری (Optional) استفاده نشده باشد یا قطعه‌ای با سرعت پایین‌تر به کار رفته باشد. هر چند که همه‌ی سازندگان در سایت‌های رسمی خود همیشه هشدار می‌دهند که “مشخصاتِ این مدل ممکن است بدون اعلام قبلی و بر اساس بازار و منطقه‌ی جغرافیایی خاص تغییر کند” ، اما به علت نبود فروشگاه‌های مخصوص بازار داخلی و عدم تعیینِ قیمت رسمی از سوی سازنده و عدم اطلاع رسانی شفاف، محصولاتِ فوق غالبا بر اساس همان مشخصه‌ها و قیمت محصولِ جهانی (با امکانات کامل، سیستم عامل اوریجینال و داشتن گزینه‌های انتخابی) تبلیغ و بازاریابی می‌شوند.

۵– برخی تولیدات با اسم برند و مدل اصلی تبلیغ و بازاریابی می‌شوند، در حالی که به نظر می‌رسد توسط نمایندگی به صورت قطعات آماده و CKD وارد کشور شده در واحدهای صنعتی داخلی اطراف تهران مونتاژ و آماده‌ی عرضه می‌شوند. معمولا اطلاع رسانی خاصی از طرف نمایندگی در این موارد نمی‌شود و تشخیص اینکه کدام محصول وارداتی است و کدام یک در داخل کشور مونتاژ شده هم برای کاربران دشوار است. تنها پس از خرید است که ممکن است ایجاد برخی مشکلات و مشاهده‌ی ناهمگونی در ساخت و مونتاژ، ظنِ کاربر را نسبت به کیفیت و چگونگی ساخت و تست محصول برانگیزد.

همچنین عدمِ دستیابی به راندمان تعیین شده و نتایجِ ثبت شده در بنچمارک‌ها برای محصول اصلی و عدم حصولِ استانداردهای کیفی مطلوب می‌تواند از مشکلات محصولاتی باشد که به این شکل آماده‌سازی و عرضه می‌شوند، ضمن این که مراحل کنترل کیفی و تست‌های تضمین سلامت محصولِ خروجی هم ممکن است نادیده گرفته شود. این مورد را نه فقط در مورد لپ‌تاپ‌ها، بلکه دستگاه‌های چند منظوره یا All in One ساخته شده در داخل نیز قبلا مشاهده کرده‌ایم و از آنجایی که تمرکزِ مسئولان فعلا بر روی افزایشِ تولیدِ داخلی به هر شیوه‌ی ممکن است، معمولا کیفیتِ محصول مغفول می‌ماند و شاید متولیِ مشخصی هم برای نظارت و ارزیابیِ کیفیتِ چنین محصولی وجود نداشته باشد. بنابراین برای اطمینان به چنین محصولاتی به ادعای فروشنده یا حتی بررسی‌های محصولِ مشابه‌ی اصلی اتکا نکنید و در صورتِ امکان از یک کارشناس برای خریدِ محصولِ مذکور و اطلاع از تجربیاتِ احتمالی در رابطه با تولیدِ مذکور کمک بگیرید.

۶- محصولات مخصوص بازی عموما با سیستم عامل نصب شده و اوریجینال عرضه می‌شوند. اما سیستم عاملی که سازندگان بزرگ روی محصولاتشان نصب می‌کنند با نسخه‌هایی که مشتریانِ نهایی می‌توانند در فروشگاه‌ها تهیه ‌کنند متفاوت است. این ویندوزها از نوع OEM و با لایسنس‌های مخصوصِ سازنده است که کد آن در بایوس دستگاه ثبت می‌شود و ویندوز هم اولین بار پس از اجرا، کد سخت افزاری یکتایی را از روی ترکیب قطعات اصلی سیستم بدست آورده و به آن اختصاص می‌دهد. خصوصیت این ویندوز این است که فقط یک بار روی همین سخت‌افزار فعال (Active) می‌شود و با تغییر قطعات کلیدی از حالت اکتیو خارج خواهد شد و قابل انتقال به سیستم دیگری هم نیست. فعال‌سازیِ مجدد آن هم منوط به تماس با تلفن پشتیبانی مایکروسافت در کشورهای پشتیبانی شده است.

با این توضیح، اگر فردی بخواهد به هر دلیلی در قطعات اصلی لپ‌تاپی که ویندوز اوریجینال دارد تغییر ایجاد کند، مجبور است سیستم عامل آن را از روی ذخیره ساز به کلی پاک کند، در غیر اینصورت خریدار دیر یا زود متوجه فعال نبودن کامل ویندوز می‌شود و ترفند فروشنده بی‌اثر خواهد شد. پس توصیه می‌کنیم دستِ کم برای خریدِ لپ‌تاپ گیمینگ با بودجه‌ی نسبتا بالایی که باید برایشان هزینه کرد، ترجیحا به دنبال مدل‌های دارای سیستم عامل اوریجینال باشید.

۷- در مورد محصولات بررسی شده در زومجی ملاک ما تنها محصولاتی هستند که در کارخانه‌های اصلی آن برند تولید شده و به بازار عرضه شده‌اند. تمام آزمایشات و قضاوت‌ها تنها بر اساس مدل‌های اصلی انجام شده که برخی را مستقیما از شرکت مادر دریافت کرده بودیم. با رویدادهایی که در این‌باره تجربه کرده‌ایم، ناچاریم تاکید کنیم که ملاکِ معرفی و انتخاب محصولات ما در زومجی، تنها همان مدل‌های اصلی را در بر می‌گیرد و شامل مدل‌های دستکاری شده یا تولید داخل نمی‌شود، هر چند که ظاهرا همنام و دارای مشخصات یکسان هم باشند. باعث نگرانی است که ظاهرا طی ماه‌های متمادی برخی مدل‌ها از یک برند در سکوت خبری به اسم همان مدل‌های اصلی به بازار عرضه شده و در عین حال مبداِ تولید واقعی آنها پنهان باقی مانده است و معیارهای کنترل کیفی و تست کارکرد محصولِ آنها هم ظاهرا با استانداردهای شرکت سازنده هم‌ترازیِ روشنی ندارد.

از آنجایی که مثل همیشه محصولات گیمینگ از برندهای مختلف در فهرست آینده‌ی راهنمای خرید لپ‌تاپ‌های منتخب برای بازی قرار دارند، تاکید می‌کنیم که ملاک ما فقط مدل‌هایی خواهد بود که در رده‌ی جهانی و از طرف خود سازنده عرضه می‌شوند.

۸- سعی کنید همیشه جدیدترین و آخرین مدل‌های عرضه شده برای بازی را در فهرست خرید خود در اولویت قرار دهید. مدل‌های جدید تراشه‌های اصلی قوی‌تر و سریع‌تری دارند، راندمان بهتری در بازی‌ها ارائه می‌کنند و در عین حال مصرف کمتر و دوام بهتری در استفاده از باتری خواهند داشت. اما موردِ مهم از نگاه ما در این مقاله این است که احتمال دستکاری یا بازسازی‌شده بودن محصولاتِ جدید کمتر از محصولاتی است که یک‌ سال یا بیشتر از معرفی آنها گذشته و مدل‌های مختلفی از آنها را در خرده فروشی‌ها می‌توان یافت.

۹- برای انتخابِ لپ‌تاپ مخصوصِ بازی به سراغ محصولاتِ اپل نروید. بیشترِ بازی‌های رایانه‌ای برای ویندوز ساخته و عرضه می‌شوند و تراشه‌های گرافیکیِ مخصوصِ بازی و سخت‌افزارهای مربوطه هم فقط با استانداردهای پشتیبانی شده در پلتفرم ویندوز مثلِ API-های دایرکت ایکس و Vulkan طراحی و تولید می‌شوند.

۱۰- برای انتخابِ یک لپ‌تاپِ ویندوزیِ مناسب برای اجرای بازی‌های جدید و سنگین، از خریدِ مدل‌های دارای گرافیکِ مجتمعِ اینتل اکیدا خودداری کنید. تراشه‌های گرافیکیِ مجتمعِ اینتل هنوز هم در مجموع برای اجرای بازی‌های جدید با کیفیتِ بالا و در رزولوشنِ ذاتیِ نمایشگر ضعیف هستند و نباید به عنوانِ گزینه‌های خرید در نظر گرفته شوند. فقط بازی‌های رقابتیِ آنلاینِ مشهور با گرافیکِ سبک یا نسبتا قدیمی قابلیتِ اجرای مناسب روی چنین دستگاه‌هایی را خواهند داشت که آن هم باید به صورتِ موردی و قبل از خرید حتما بررسی شده و به کمکِ بنچمارک‌های معتبر از کیفیتِ اجرای بازیِ مذکور روی گرافیکِ مجتمع اطمینان حاصل شود.

البته برخی استثناها مثل پردازنده‌های اینتل با گرافیک رده بالای اینتل Iris Plus یا APU-های شرکت ای‌ام‌دی وجود دارند که راندمانِ گرافیکیِ به مراتب بالاتری را در بازی‌ها ارائه می‌کنند، اما باز هم توانی در حد تراشه‌های گرافیکیِ قدرتمندِ مجزا از انویدیا ندارند و فقط برای بودجه‌های محدود یا نهایتا متوسط توصیه می‌شوند.

جمع بندی

اگر مقالات بررسی اختصاصیِ ما از لپ‌تاپ‌های گیمینگ را دنبال کرده باشید، همیشه یکی از انتقادات ما عدم عرضه‌ی به‌روز این محصول در داخل کشور و فعال نبودن نمایندگی رسمی آنها بود. اما حالا و پس از سا‌ل‌ها گذشتن از بررسی و انتشار مقالاتِ ما، شاید دیگر هیچ برندِ جهانیِ مطرح در زمینه‌ی ساختِ لپ‌تاپ را نتوان در کشور پیدا کرد که هنوز در این زمینه فعال باشد و عموما ورود و عرضه‌ی این محصولات از طریقِ واردکنندگانِ ثالث و حتی مجاریِ غیرِ رسمی صورت می‌گیرد و کمبودهای جدی در این زمینه وجود دارد. زمانی بود که برخی شرکت‌ها محصولاتی که دیگر مشتریان زیادی در عرصه‌ی جهانی نداشت و باید با تخفیفِ فراوان و امتیازاتِ جنبی به خریداران فروخته می‌شد را آسانتر به بازارِ ایران عرضه می‌کردند، اما مدتی است که همین شیوه‌ی فعالیت هم به کلی منسوخ شده است و اصولا رقبتی به جذبِ سهمِ جدید از بازارِ داخلی دیده نمی‌شود.

در مجموع چیزی که مشخص و محرز است، این است که تقاضا در بازار محصولات رایانه‌ای و مخصوصا لپ‌تاپ‌ها در این چند سال در ایران گسترده‌تر شده و هم مشتریان و هم فروشندگان را با مسائلِ جدیدی روبرو کرده است. عدمِ سهولت دسترسی مستقیم به محصولات بازار جهانی برای ایرانیان و تحریم‌های مالی و فناوری باعث رشد واسطه‌ها و شرکت‌های خدماتی شده که هیچ کدام قادر به ارائه، پشتیبانی و خدمات دهی به خریداران خود مانند شرکت‌های جهانی نیستند و ایرانیان از شرایطی همسان با خریداران دیگرِ این محصولات در کشورهای اروپایی، امریکایی و حتی کشورهای حاشیه‌ی خلیج فارس برخوردار نیستند. اگر کم‌اطلاعی کاربران و خریداران را به برخی سودجویی‌ها و عدم شفافیت‌ها در بازار سنتیِ منفک ایران از بازار جهانی اضافه کنیم، نتیجه می‌گیریم که شهروندان ایرانی باید موارد و ملاحظات بسیاری بیشتری را در هنگام خریدِ این قبیل محصولات در نظر داشته باشند. نکاتی که در بسیاری موارد حتی برای حرفه‌ای‌ها و کاربرانِ مجرب هم به آسانی قابل تشخیص نیست و تردید در مورد اصالتِ محصول را تا مدت‌ها بعد از چنین خریدی برطرف نمی‌کند.

آماده‌ی شنیدنِ نظرات و تجربیاتِ شما در زمینه‌ی خرید لپ‌تاپ و مخصوصا مدل‌های مخصوص بازی هستیم.

این مطلب اولین بار چند سال پیش منتشر شده و در تاریخ ۱۴ خرداد با اطلاعات مناسب برای بازار فعلی به‌روز شده است