اپلیکیشن‌های موبایل این روزها نقش مهمی در زندگی ما ایفا می‌کنند؛ از کسب درآمد گرفته تا پرداخت‌های بانکی، خرید، سفارش تاکسی و غذا و آموزش و … . بر این اساس اینکه ما چه اپلیکیشنی و از کجا دانلود کنیم که امنیت اطلاعات‌مان به خطر نیفتد، بسیار مهم است.

اپل و گوگل از سال ۲۰۰۸ فروشگاه‌های اینترنتی اختصاصی خود را راه‌اندازی کردند و بعد از آن مایکروسافت، سامسونگ و سایر شرکت‌ها نیز فروشگاه‌هایی به این سبک راه‌اندازی کردند. همه‌ی این فروشگاه‌ها به‌ویژه فروشگاه گوگل و اپل که به ترتیب با نام‌های گوگل پلی و اپ‌استور شناخته می‌شوند، از سرویس‌هایی برخوردارند که قادرند امنیت همه‌ی اپلیکیشن‌هایی که روی این پلت‌فرم قرار می‌گیرند را بررسی و در صورت وجود هر گونه مشکل امنیتی روی پلت‌فرم آنها نصب نشود تا کاربران برای دریافت و نصب آنها روی دستگاه‌شان دچار مشکل نشوند.

اما در این میان در کشورهای مختلف و از جمله ایران فروشگاه‌هایی همانند گوگل پلی و اپ‌استور راه‌اندازی شده که به شکل مستقل فعالیت می‌کنند؛ این فروشگاه‌ها بسیاری از اپلیکیشن‌های موجود در گوگل پلی و اپ‌استور را شامل می‌شوند و نیز حاوی اپ‌های خاص کشور مرجع و نیز به زبان خاص آن کشور هستند که درباره‌ی اپلیکیشن‌هایی که روی این پلت‌فرم‌ها قرار دارند توصیه‌های بسیاری شده که کاربران حتی‌الامکان از آنها استفاده نکنند اما در برخی موارد یا به دلیل اینکه این فروشگاه‌های به زبان مثلا فارسی هستند یا اپ مورد نظر کاربران روی فروشگاه‌های رسمی اپل و گوگل وجود ندارد مجبورند از فروشگاه‌های شخص ثالت بهره ببرند.

اپلیکیشن‌های غیررسمی چه تاثیری روی گوشی می‌گذارند

تلگرام، اینستاگرام یا واتساپ، اپلیکیشن‌هایی شناخته شده‌ای هستند که در هر صورت کاربر چه از پلتفرم‌های رسمی مثل گوگل پلی یا اپ‌استور آنها را دانلود کند چه از فروشگاه‌های شخص ثالث، مشکلی ایجاد نمی‌کنند؛ این اپ‌ها با لوگوی رسمی در همه‌ی فروشگاه‌ها موجودند و امنیت آنها تایید شده است؛ اما مشکل جایی آغاز می‌شود که نسخه‌های غیررسمی این برنامه‌ها به‌وفور در فروشگاه‌های شخص ثالث یافت می‌شود و از این طریق شروع به تجاوز به حریم خصوصی کاربران و دسترسی به اطلاعات آنها می‌کنند.

از آنجا که بیشتر اپلیکیشن‌های پیام رسان و شبکه اجتماعی متن باز هستند و اجازه انتشار نسخه‌های غیررسمی از آن‌ها نیز وجود دارد خطراتی به‌ویژه کاربران سیستم‌عامل اندروید را تهدید می‌کند.

در رابطه با تلگرام که نسخه‌های غیررسمی متعددی از آن وجود دارد بهترین روش برای دانلود آن مراجعه به پلتفرم‌های گوگل پلی و اپ استور است تا از ورود فایل‌های آلوده به بدافزار و جاسوسی در امان باشید. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که بعد از فیلتر تلگرام، اپلیکیشن‌های غیررسمی از این پیام‌رسان منتشر شده که هیچ کدام تاییدیه رسمی از سوی شرکت مادر دریافت نکرده‌اند.

در این اپ‌ها کاربران را در هر کانالی بدون مجوز عضو می‌کنند، از سوی کاربران به دیگران پیام می‌فرستند، اجازه‌ی عضویت در برخی کانال‌ها را به کاربر نمی‌دهند و عملا مدیریت حساب کاربر در اختیار برنامه است.

ماهیت و عملکرد برخی از دسترسی‌ها در گوشی‌های اندرویدی به خودی خود، گاهی خطرناک و حاشیه امنیتی همراه است. باید به این نکته اشاره کرد که برنامه‌های ناشناخته و تایید برخی از دسترسی‌ها، امکان کنترل بخش‌های مختلف و مشاهده‌ی اطلاعات بسیار زیادی را برای برنامه و سازندگان آن فراهم می‌کند.

برخی از دسترسی‌ها در اپلیکیشن‌های غیررسمی این امکان را به وجود می‌آورد تا مانند یک برنامه‌ مخرب، در بین اپ‌های در حال اجرای فعلی و قبلی، به اطلاعات خصوصی و حساس مرتبط با آن‌ها دسترسی پیدا کرد.

این دسترسی در حال حاضر در اپلیکیشن‌های غیررسمی تلگرام وجود دارد؛ بنابراین به نظر می‌رسد سازندگان این برنامه‌ها با داشتن این دسترسی و سایر دسترسی‌ها مانند آن، امکان دسترسی به اطلاعات شخصی و خصوصی کاربران در سایر برنامه‌های نصب شده روی گوشی را خواهند داشت.

اما اپلیکیشنی مثل اینستاگرام به دلیل اینکه کدهای اصلی آن متن‌باز (open source) نیست نسخه‌های غیررسمی کمتری از آن وجود دارد اما باز هم نکات امنیتی برای نصب و دانلود آن باید رعایت شود. با این حال اپلیکیشن‌های غیررسمی اینستاگرام شامل اینستا رویال، اینستا پلاس، اینستاگرام فارسی، اینستا ایکس و اینستا پرو است که برای نصب برخی از آنها لازم است نسخه‌ی اصلی اینستاگرام از روی گوشی حذف و سپس این نسخه‌ها دانلود شود.

البته بسیاری از کاربران به دلیل اینکه اپلیکیشن‌های غیررسمی محدودیت‌های نسخه اصلی را ندارند، اقدام به نصب این اپ‌ها می‌کنند.

اما واتساپ به عنوان محبوب‌ترین سرویس پیام‌رسان دنیا با بیش از دو میلیارد کاربر در سراسر دنیا که پیام‌ها از کانال‌های امن و رمزگذاری شده انتقال می‌یابند، امنیت کاربران و حریم خصوصی آنها را حفظ می‌کند.

با این حال بهتر است واتساپ را از گوگل پلی و اپ‌استور دانلود کنید. البته از اپلیکیشن واتساپ هم همانند تلگرام نسخه‌های غیر رسمی زیادی وجود دارد که به راحتی و بدون هیچ‌گونه تداخلی در کنار واتساپ اصلی قابل نصب هستند.

یکی از مشکلاتی که برای کاربران نسخه‌های غیررسمی واتساپ ممکن است پیش بیاید اینکه اکانت کاربران با مشکل مواجه شود و دیگر نتوانند از این طریق به ارسال و دریافت پیام بپردازند و حتی امکان دسترسی به تاریخچه پیام‌ها و سایر امکانات این پیام‌رسان وجود نخواهد داشت.

یکی از این اپلیکیشن‌های تایید نشده، واتساپ پلاس است که شرکت مادر آن را تایید نکرده و نیز به کاربران هشدار داده می‌شود که این برنامه اطلاعات رد و بدل شده کاربران را به شرکت‌های شخص ثالث می‌فروشد؛ به این ترتیب توصیه می‌کنیم که کاربران آن را نصب نکنند یا در صورتی که هم‌اکنون از آن استفاده می‌کنند، این نسخه را پاک و حذف کنند.

جالب است بدانید نسخه‌ی اصلی واتساپ از الگوریتم‌ هوشمندی برخوردار است؛ در صورتی‌که پیام‌های متعددی به کاربران غیرمخاطب یعنی کاربرانی که در لیست مخاطبان شما ذخیره نشده‌اند، ارسال کنید، اکانت شما را شناسایی کرده و غیرفعال می‌کند.

همچنین در صورتی که تعداد زیادی از مخاطبان شما را بلاک کرده باشند،‌ واتساپ به صورت هوشمندانه و خودکار تشخیص می‌دهد که احتمالا فعالیت مشکوکی داشته‌اید؛ بنابراین اکانت شما را غیرفعال خواهد کرد. از سوی دیگر اگر گروه‌های زیادی در واتساپ بسازید و کاربرانی که جزو مخاطبان شما نیستند را به گروه‌ها اضافه کنید، در این مورد هم واتساپ فعالیت شما را مشکوک تشخیص داده و آن را غیرفعال می‌کند.

به نظر می‌رسد موارد ذکر شده احتمالا برای افرادی که استفاده معمولی از اپلیکیشن پیام‌رسان واتساپ می‌کنند، مشکل ساز نیست و آن دسته از کاربرانی که قصد فعالیت‌های غیراصولی از این پیام‌رسان را دارند، سراغ اپلیکیشن‌های غیررسمی می‌روند.

مشکلات کاربران ایرانی

بیشتر موارد ذکر شده در بالا مربوط به کاربران اندروید بود اما در رابطه با آیفون به دلیل اینکه امکان دسترسی به برخی از اپلیکیشن‌ها توسط کاربران ایرانی روی اپ‌استور وجود ندارد، این افراد مجبورند به سراغ فروشگاه‌های شخص ثالث بروند؛ در این میان اپلیکیشن‌های مربوط به تبادلات مالی یا بانکی بیشترین طرفدار را روی فروشگاه‌های فارسی زبان دارد؛ مثلا اپلیکیشن برخی از بانک‌ها روی اپ‌استور وجود ندارد، بر این اساس کاربران آیفون مجبورند به سراغ فروشگاه‌های دیگر بروند که در این میان به دلیل اینکه مثلا بانک مورد نظر فقط با این فروشگاه‌ قرارداد دارد، قیمت بالایی برای خرید و نصب آن اپلیکیشن به کاربر پیشنهاد می‌شود که در صورت نپرداختن امکان نصب وجود ندارد. این اپلیکیشن‌ها معمولا نسخه‌ی تحت وب ندارند و کاربر نمی‌تواند آنها را اینترنتی بدون دسترسی به فروشگاه دانلود و نصب کند؛ یا یک سری از اپلیکیشن‌ها مثلا سجام فقط روی فروشگاه خاصی آن هم با قیمت بالا ارایه شده که این مورد نیز مشکلات زیادی را برای کاربران فراهم کرده؛ این در حالی است که اگر چنین اپلیکیشن‌هایی روی اپ استور قرار داشت، قطعا کاربران با مشکلات اینچنینی دست و پنجه نرم نمی‌کردند.