بیوگرافی کامل استاد محمدرضا شجریان ؛ آثار، جوایز و بیماری
استاد محمدرضا شجریان بدون شک یکی از اسطورههای موسیقی سنتی ایرانی بودند. خسرو آواز ایران در پاییز امسال پس از تحمل حدود ۱۵ سال درد بخاطر سرطان، در سن ۸۰ سالگی درگذشت.
استاد محمدرضا شجریان خواننده، موسیقیدان و آهنگساز مشهور کشورمان بود که به واسطه صدای گرم و دلنشینشان یکی از محبوبترین چهرههای هنری در عرصه موسیقی بودند. محمدرضا شجریان علاوه بر فعالیتهای مربوط به موسیقی و خوانندگی، به تلاوت قرآن نیز پرداخت که معروفترین و البته محبوبترین اثر ایشان در این حوزه دعای ربنای ماه رمضان است که به عنوان یک اثر ملی توسط سازمان میراث فرهنگی ثبت شده است.
استاد شجریان در سال ۲۰۱۰ نیز توسط رادیوی عمومی ملی آمریکا به عنوان یکی از ۵۰ صدای برتر دنیا معرفی گردید و در طول عمر پربار خود، جوایز فراوانی را در سطح داخلی و بینالمللی کسب کرد. در ادامه این مقاله به بیوگرافی استاد محمدرضا شجریان خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
آنچه در این مقاله میخوانید:
- بیوگرافی محمدرضا شجریان
- دوره کودکی و نوجوانی
- زندگی خانوادگی و فرزندان
- بیماری محمدرضا شجریان
- کارنامه هنری استاد محمدرضا شجریان
- جوایز و افتخارات محمدرضا شجریان
- بیماری استاد محمدرضا شجریان
- درگذشت استاد محمدرضا شجریان
بیوگرافی محمدرضا شجریان
محمدرضا شجریان در تاریخ ۱ مهر ۱۳۱۹ در مشهد متولد شد. وی از بزرگان آواز و موسیقی سنتی ایرانی بود و در طول عمر خود آثار ماندگاری را خلق کرد.
دوره کودکی و نوجوانی
ایشان از کودکی به موسیقی و خوانندگی علاقه بسیاری داشتند و همیشه در خلوت خود آواز میخواندند. پدر استاد شجریان (مهدی شجریان) قاری قرآن بود و به همین دلیل از همان کودکی نزد پدر خود به آموزش تلاوت قرآن پرداخت و از سن ۹ سالگی شروع به تلاوت قرآن کرد. در سال ۱۳۳۱ نیز صدای استاد برای نخستین بار از رادیو خراسان پخش شد و یک سال بعد در محافل اجتماعی، سیاسی و مذهبی شهر مشهد به تلاوت قرآن ادامه داد.
وی در سال ۱۳۳۲ در دبیرستان شاهرضا تحصیلات خود را ادامه داد و به عنوان شاگرد ممتاز انتخاب شد و در همین سن نیز در مسابقات فوتبال مدارس شرکت میکرد و در سال ۱۳۳۴ موفق شد به تیم فوتبال دانشآموزی استانی راه پیدا کند. در سال ۱۳۳۶ برای ادامه تحصیلات خود به دانشسرای مقدماتی مشهد رفت و در آنجا بود که برای اولین بار با یک مربی موسیقی آشنا شد و از همان جا کار موسیقی را به طور جدی و پیگیر دنبال کرد و به آموزش ساز سنتور پرداخت. وی پس از اخذ دیپلم از دانشسرای عالی، در آموزش و پرورش استخدام و مشغول تدریس شد.
زندگی خانوادگی و فرزندان
محمدرضا شجریان در سال ۱۳۴۰ و در سن ۲۱ سالگی زمانی که معلم بود با همسر اول خود فرخنده گل افشان که او نیز معلم بود ازدواج کرد و حاصل این ازدواج سه دختر به نامهای راحله، افسانه و مژگان و یک پسر به نام همایون است. این زوج پس از ۳۱ سال زندگی مشترک در سال ۱۳۷۱ از یکدیگر جدا شدند. در عکس زیر تصویر همایون شجریان را به همراه مادرش مشاهده میکنید.
محمدرضا شجریان پس از جدایی از همسر خود کمی بعد و در سن ۵۳ سالگی با همسر دوم خود کتایون خوانساری در پاریس ازدواج کرد. این زوج ۲۷ سال فاصله سنی داشتند و خانم خوانساری در سن ۲۶ سالگی با استاد شجریان ازدواج کرد و حاصل این ازدواج پسری به نام رایان است که در سال ۱۳۷۶ در کانادا به دنیا آمد. نکته جالبی که درباره ازدواج دوم استاد شجریان وجود دارد این است که او با خواهر خانم پسر خود همایون ازدواج کرده بود.
از میان فرزندان محمدرضا شجریان تنها دخترش مژگان و پسرش همایون حرفه پدر را در پیش گرفتند. مژگان شجریان نوازنده سه تار است و همایون شجریان نیز خواننده است و مانند پدر خود صدای گرم و دلنشینی دارد.
بیماری محمدرضا شجریان
محمدرضا شجریان اسطوره موسیقی ایران و استاد آواز به مدت ۱۵ سال به سرطان کلیه مبتلا بود.اخیرا بیماری شجریان وارد فاز جدیدی شد و سرطان کلیه چپ او دچار متاستاز شده بود. استاد شجریان با روشهایی چون پرتودرمانی و شیمی درمانی در طی این سالها با این بیماری دست و پنجه نرم کرد. مراحل درمان استاد شجریان تاکنون هم در خارج از کشور و هم در داخل کشور انجام شد.استاد شجریان چندین بار در بیمارستان جم، تحت نظر قرار گرفته و وضعیت جسمانی او در این مراحل گاهی با بحران مواجه بوده است. در مرداد ماه امسال، استاد شجریان به دلیل وخیم شدن وضعیت جسمانی به بیمارستان منتقل شدند که بعد از چند روز بهبود پیدا کردند.
در تاریخ ۱۴ مهر ۱۳۹۹ خبری مبنی بر بستری شدن مجدد استاد شجریان در بیمارستان جم منتشر شد. با انتشار این خبر بسیاری از دوستداران محمدرضا شجریان نگرانی و ناراحتی خود را از وضعیت جسمانی استاد، ابراز کرده و امیدوار بودند که ایشان به زودی سلامت خود را به دست آورند.
کارنامه هنری استاد محمدرضا شجریان
محمدرضا شجریان پس از فعالیت در رادیو و تلاوت قرآن، فعالیتهای هنری خود را به طور جدی آغاز کرد. وی پس از تشکیل خانواده در سال ۱۳۴۶ به تهران رفت و در کلاسهای موسیقی استاد اسماعیل مهرتاش شرکت کرد. او در سال ۱۳۴۴ شروع به یادگیری خوشنویسی و خط نستعلیق کرد و در حال حاضر نیز دارای درجه ممتاز در خوشنویسی و خط نستعلیق است. محمدرضا شجریان در سال ۱۳۸۹ آثار خطاطی خود را در یک نمایشگاه در معرض عموم به نمایش گذاشت.
قبل از انقلاب
شجریان در سال ۱۳۵۰ به دلیل عقاید مذهبی و مخالفتهای پدرش مجبور شد تا با نام مستعار «سیاوش بیدگانی» فعالیت حرفهای خود در رادیو را شروع کند. پدر استاد شجریان دوست داشتند تا مردم خانواده او را به عنوان چهرههای مذهبی بشناسند و به همین دلیل با فعالیتهای هنری و خوانندگی او مخالف بودند. استاد شجریان به مدت ۴ سال با نام مستعار در رادیو آواز خواند، اما پس از آن سرانجام پدر ایشان رضایت دادند تا با نام اصلی خود به فعالیت هنریاش در رادیو ادامه دهد.
محمدرضا شجریان در همین سال با استاد فرامرز پایور (آهنگساز و موسیقیدان) آشنا شد و شروع به یادگیری سنتور و آواز کرد. چندی بعد نیز با شاعر بزرگ هوشنگ ابتهاج آشنا شده و در برنامه گلهای تازه رادیو با او همکار میشود.
استاد شجریان در سال ۱۳۵۲ در محضر استاد عبدالله دوامی شروع به فراگیری کلیه ردیفهای موسیقی و شیوههای تصنیفخوانی کرد. در همین سال به همراهی گروهی از هنرمندان چون محمدرضا لطفی، ناصر فرهنگفر، حسین علیزاده، جلال ذوالفنون و داوود گنجهای، مرکز اشاعه موسیقی را به سرپرستی استاد داریوش صفوت بنا کردند.
در سال ۱۳۵۴ شروع به تدریس هنرجویان در رشته آواز در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران کرد و در سال ۱۳۵۸ نیز با تعطیل شدن این رشته، کار تدریس موسیقی را کنار گذاشت. وی در سال ۱۳۵۷ به همراه هوشنگ ابتهاج و برخی هنرمندان به دلیل مسائل اخلاقی و پخش موسیقیهای نامناسب از رادیو کنارهگیری کرد. شجریان در سال ۱۳۵۶ در مسابقات تلاوت قرآن کشوری توانست رتبه اول را به دست آورد.
شجریان پس از جدایی از رادیو به همراه محمدرضا لطفی، انجمن موسیقی چاووش که یک کانون فرهنگی و هنری بود را راهاندازی کردند و در آن زمان به اتفاق شهرام ناظری (خواننده و موسیقیدان) در چندین آلبوم تولید شده در انجمن چاووش، کار آوازخوانی را شروع کردند که محتوای اکثر ترانههای آنان در آن زمان، انقلاب و میهنپرستی بود.
بعد از انقلاب
در سال ۱۳۵۸ استاد شجریان در حال آموزش ربنا به دو تن از شاگردان خود بود و قصد انتشار این اثر را در رادیو و تلویزیون نداشت، اما چندی بعد ایشان ربنا را در استودیو ضبط کردند و یک روز پیش از شروع ماه مبارک رمضان آن را به صدا و سیما تحویل دادند. ربنای استاد شجریان به مدت سی سال در هنگام اذان از تلویزیون پخش میشد و با استقبال گسترده مردم روبهرو شد؛ اما چندین سال است که دیگر ربنای ایشان از رسانه ملی پخش نمیشود.
شجریان در دهه ۱۳۶۰ نیز با پرویز مشکاتیان (آهنگساز، موسیقیدان و نوازنده) همکاری کرد و این دو توانستند در طول مدت همکاری با یکدیگر چندین آلبوم موسیقی مانند بیداد، سرّ عشق، گنبد مینا، جان عشاق و … را منتشر کنند. در این میان نیز به همراه گروه موسیقی سنتی عارف، کنسرتهایی را در خارج از کشور برگزار کرد.
محمدرضا شجریان در سال ۱۳۷۱ آلبوم موسیقی «آسمان عشق» را منتشر کرد و در سال ۱۳۷۴ نیز آلبوم «یاد ایام» را با همکاری پسر خود همایون شجریان به بازار عرضه کرد. دهه ۶۰ و ۷۰ زمان اوج فعالیتهای هنری ایشان بود و در این سالها آلبومهای موسیقی زیادی را با همکاری اساتید بزرگ و مطرح موسیقی منتشر کرد. جدیدترین آلبوم استاد شجریان در سال ۹۸ و با عنوان خراسانیات منتشر شد. در ادامه به معرفی آلبومهای استاد شجریان و سال انتشار آنها خواهیم پرداخت.
آلبومهای محمدرضا شجریان
دهه ۵۰
- ۱۳۵۰ : بی تو
- ۱۳۵۱ : گلها
- ۱۳۵۲ : جان شیدا
- ۱۳۵۳ : جان جانان
- ۱۳۵۴ : راست پنجگاه و نای دل
- ۱۳۵۵ : پاریس و رباعیات خیام
- ۱۳۵۶ : طلوع محمد
- ۱۳۵۷ : چاووش ۲
- ۱۳۵۸ : چاووش ۶، چاووش ۹،راز دل،به یاد پدر،چاووش ۷
- ۱۳۵۹ : انتظار دل، عشق داند
دهه ۶۰
- ۱۳۶۰ :سپیده، بهار
- ۱۳۶۱ : به یاد پدر، سرعشق، بهترینها ۱، بهترینها ۲
- ۱۳۶۳: پیوند مهر، سخن عشق، همایون مثنوی
- ۱۳۶۴ : بیداد، آستان جانان،
- ۱۳۶۵ : نوا
- ۱۳۶۷ : ساز قصهگو و کنسرت بزرگداشت حافظ، دستان
- ۱۳۶۸ : دود عود، دیلمان
- ۱۳۶۹ : دل مجنون
دهه ۷۰
- ۱۳۷۰ : سروچمان
- ۱۳۷۱ : یاد ایام، بهار دلکش،
- ۱۳۷۲ : چشمه نوش
- ۱۳۷۳ : بهاریه، قاصدک
- ۱۳۷۴: جان عشاق و گنبد مینا
- ۱۳۷۵ : رسوای دل، در خیال
- ۱۳۷۶ : معمای هستی، شب وصل، خزان، شب،سکوت،کویر
- ۱۳۷۷ : آهنگ وفا،آرام جان
- ۱۳۷۸ : بوی باران
- ۱۳۷۹ : زمستان است
دهه ۸۰
- ۱۳۸۱ : بی تو به سر نمیشود
- ۱۳۸۲ : دلشدگان، فریاد
- ۱۳۸۴ : گلبانگ شجریان(بت چین)، گلبانگ شجریان (دولت عشق)
- ۱۳۸۵ : سرود مهر، ساز خاموش
- ۱۳۸۶ : جام تهی، غوغای عشقبازان
- ۱۳۸۷ : آه باران
- ۱۳۸۸ : رندان مست، مثنوی خوانی ۳
دهه ۹۰
- ۱۳۹۰ : مرغ خوشخوان
- ۱۳۹۲ : رنگهای تعالی
- ۱۳۹۴ : هست شب
- ۱۳۹۵ : طریق عشق
- ۱۳۹۸ : خراسانیات، آهنگهای طلایی
جوایز و افتخارات محمدرضا شجریان
استاد شجریان در طول فعالیتهای هنری و آوازخوانی خود موفق به کسب جوایز داخلی و بینالمللی فراوانی شد. در این بخش به چندی از جوایز و افتخارات ایشان اشاره خواهیم کرد.
- محمدرضا شجریان در سال ۱۳۷۸ توانست جایزه پیکاسو و دیپلم افتخار را از سوی سازمان یونسکو دریافت کند. وی به خاطر آلبومهای موسیقی «بی تو به سر نمیشود» و «فریاد» برای دریافت جایزه گرمی نیز نامزد شد.
- در سال ۱۳۸۹ در دانشگاه استنفورد آمریکا توانست سومین جایزه بیتا را در مراسم سومین سال بزرگداشت ادب و هنر پارسی برای خود کند.
- در سال ۱۳۹۳ در سفارت فرانسه واقع در تهران، نشان شوالیه را از سفیر فرانسه دریافت کرد و نام خود را در فهرست افرادی که توانستهاند این جایزه ویژه را از دولت فرانسه کسب کنند به ثبت رساند.
- در سال ۱۳۹۶ در جشنواره «هنر برای صلح» نیز نشان عالی این برنامه به محمدرضا شجریان اهدا گردید.
- در فروردین سال ۱۳۹۸، بلوار فلامک جنوبی و شمالی در منطقه دو تهران را به نام «محمدرضا شجریان» تغییر دادند.
- در سال ۱۳۹۸ جایزه ویژه خداوندگار موسیقی در جشنواره موسیقی بنیاد آقاخان به استاد شجریان اهدا شد.
بیماری استاد محمدرضا شجریان
متاسفانه استاد محمدرضا شجریان چندین سال بود که درگیر بیماری سرطان شده و تحت درمان قرار گرفته بود. در سال ۱۳۹۵ ویدئویی برای تبریک سال نو از محمدرضا شجریان منتشر شد و او در طول این ویدئو با موهای تراشیده شده و ظاهری متفاوت، به بیماری خود اشاره کرد. استاد در طول دوره درمان بیماری خود چندین بار در بیمارستان بستری شدند.
اخیرا نیز شایعاتی مبنی بر فوت استاد شجریان منتشر شد و این امر باعث شد تا بسیاری از هواداران ایشان در جلوی بیمارستان تجمع کنند و جویای احوال وی شوند. دختر استاد خود شخصا با مردم نگرانی که جلوی درب بیمارستان تجمع کردند، صحبت کرده و گفتند خوشبختانه استاد زنده هستند و تحت مراقبتهای ویژهاند. در همین حال، همایون شجریان نیز با انتشار پستی در صفحه اینستاگرام خود، شایعه فوت پدرش را تکذیب کرد و از مردم خواست تا به این شایعات بیاساس توجه نکنند و به آنها دامن نزنند.
دوشنبه، ۱۴ مهر ماه ۱۳۹۹ بیمارستان جم تهران با انتشار اطلاعیهای خبر بستری شدن مجدد استاد محمدرضا شجریان در بیمارستان را تائید کرد. در اطلاعیه این بیمارستان آمده:
در راستای اطلاع رسانی به مردم هنردوست و هم میهنان عزیز به استحضار میرساند، استاد عزیزمان دیروز عصر با شرایط عمومی، قلبی و ریوی _ تنفسی ناپایدار و افت سطح هوشیاری، افت فشارخون و پلاکت در بخش مراقبتهای ویژه بستری شدند، با توجه به شرایط ناپایدار بالینی از ملت عزیز خواهشمندیم از درگاه خداوند متعال برای اسطوره آواز ایران، سلامتی و بهبودی مسائلت نمایند.
درگذشت استاد محمدرضا شجریان
استاد محمدرضا شجریان، خسروی آواز ایران، سرانجام پس از حدود ۱۵ سال دست و پنجه نرم کردن با بیماری سرطان، روز پنجشنبه ۱۷ مهرماه سال ۱۳۹۹، مصادف با اربعین حسینی، چشم از جهان فرو بست.
استاد محمدرضا شجریان که مدتی زیادی درگیر بیماری سرطان کلیه بود، در اواخر عمر خود بارها برای مداوا تحت نظر پزشکان خارج و داخل کشور قرار گرفت. ساعاتی پیش، فرزند ایشان، همایون شجریان در پست اینستاگرام خود خبر درگذشت پدرش را تایید کرد. استاد شجریان به دلیل افت فشار خون و عفونت شدید کیسه صفرا، دوشنبه ۱۷ مهر ۹۹، به بیمارستان جم منتقل شده و سپس به کما رفت. متاسفانه پزشکان علیرغم تلاشهای بسیار، موفق به احیای ایشان نشدند.
خانواده شجریان اعلام کردند که پیکر استاد بنا به وصیت خود ایشان در مشهد و منطقه توس، در کنار مزار ابوالقاسم فردوسی و مهدی اخوان ثالث به خاک سپرده میشود. پیکر محمدرضا شجریان برای تطهیر و آماده سازی ابتدا به بهشت زهرای تهران منتقل شده و پس از اقامه نماز، به مشهد منتقل خواهد شد.
سخن پایانی
ما در این مقاله مروری بر بیوگرافی استاد محمدرضا شجریان و آثار هنری ایشان داشتیم. این هنرمند بدون شک یکی از اسطورههای تکرار نشدنی موسیقی سنتی محسوب میشود و دعای ربنای او در یاد و خاطر تمام ایرانیان نقش بسته است. استاد شجریان در طول فعالیت هنری خود در عرصه موسیقی موفق به کسب جوایز بسیاری شد و آلبومهای بینظیری را نیز منتشر کرد.
آیا شما نیز از جمله دوستداران استاد شجریان هستید؟ با کدام آلبوم و یا ترانه محمدرضا شجریان را بیشتر از دیگر آثار او دوست دارید؟ نظرات خود را در کادر پایین با ما به اشتراک بگذارید.
۱۰ قهرمان کودک محبوب دنیای انیمه
پاساژ علاءالدین مرکز خرید گوشی یا مرکز کلاهبرداری از مشتریان!
شرکت رایان پژوه پاسارگاد rpp.me کلاه بردار بزرگ دارای نماد اعتماد
فروشگاه کلاه برداری به نام ( آتاری ایران )